De A van Adrenaline, alcohol en avondklok
Voormalig correspondent Fleur de Weerd reist sinds de Russische invasie van Oekraïne regelmatig terug naar haar oude standplaats. Ze schrijft voor ons over de oorlog in deze aflevering van het ABC.
28 februari 2022. Doodop ploffen de fotograaf en ik neer in het barretje bij het hotel. Het is vier dagen nadat Rusland Oekraïne is binnengevallen, en dit is een van de enige plekken waar je in het stadje Oezjhorod eten kunt bestellen. Betalen kan alleen cash, omdat de pinautomaten niet werken.
Om ons heen zitten families: ze zijn gevlucht uit het oosten van het land, en uit de hoofdstad, Kyiv. Het zijn mensen zoals we er vandaag al talloze hebben gesproken: met glazige blikken, de shock van hun gezichten te lezen, de honden en katten dicht tegen zich aangeklemd, bijna niemand lacht, hun ogen de hele dag angstig op hun telefoonscherm gericht.
Net als zij zitten we boven een shashlik en een salade. Maar als we daarbij een biertje willen bestellen, schudt de serveerster het hoofd. ‘Vanaf vandaag geldt een alcoholverbod’, zegt ze droogjes. Versuft kijken we elkaar aan. Nee toch hè.
In een oorlog sta je altijd aan: je bent telkens onderweg, stopt zo veel mogelijk interviews in een dag en zeult rond met zware apparatuur en kogelwerende vesten. Daarnaast ben je de hele dag bezig met het afwegen van veiligheidsrisico’s, en nadenken (in mijn geval twijfelen) over wat eigenlijk hèt verhaal is. En dan is er nog het constante contact houden met de redactie over je waar je bent, met wie en in wiens auto je zit. Als je na een uurtje razendsnel tikken je stuk hebt ingeleverd ga je meteen door met het plan voor de dag erop (en wederom twijfelen of dat dan wel echt hèt verhaal is). Als je een besluit hebt genomen sta je vaak zo stijf van de adrenaline dat je niet kunt slapen. Vandaar dat je de dag wilt afsluiten met een drankje.
Als de teleurstelling aan ons tafeltje enigszins is weggezakt, bekijken we het van de andere kant. We zijn omringd door ellende dus moeten niet zeuren. Daarnaast is het duidelijk ook in ons belang. Iedereen hier in Oekraïne staat stijf van de adrenaline. Mensen slapen niet. Zijn telkens met zichzelf en hun families in gesprek: ‘Gaan we vluchten ja of nee? En zo ja waarheen dan? En nemen we oma mee?’ Daarbovenop gaat het luchtalarm enkele keren per dag.
Omdat de combinatie adrenaline en slaaptekort mensen onvoorspelbaar maakt (dit een land is waar veel gedronken wordt en waar de mensen zich daar bovenop de afgelopen weken massaal bewapend hebben), concluderen we al snel dat het alcoholverbod eigenlijk wel slim is. We hebben al een paar keer gemerkt dat al die stress mensen wantrouwig maakt. Oekraïners zijn bang voor spionnen: Russen die zich voordoen als Oekraïners en geheime informatie (van blokkades, of eenheden bijvoorbeeld) doorspelen. We zijn verschillende keren aangehouden, en een keer met loeiende sirenes meegenomen naar het politiebureau.
We besluiten het over een andere boeg te gooien. Wonder boven wonder is de wifi goed genoeg voor Netflix en staan er ook klassiekers op. Na wat gesteggel (de fotograaf en ik blijken nogal een verschillende smaak te hebben) zetten we Spiderman de film op - ja die met Tobey Maguire en Kirsten Dunst. Godzijdank werkt de wifi wel.
Fleur de Weerd is verslaggever bij de Volkskrant en auteur van het boek Het land dat maar niet wil lukken. Eerder was zij correspondent in Oekraïne.
