'Er zijn genoeg plekken in Oekraïne waar niks gebeurt'
BNR journalist Geert Jan Hahn vertelt over de toegevoegde waarde van zijn 'parachute journalistieke' reis naar Oekraïne.
BNR-journalist Geert Jan Hahn, ook bekend van de populaire BNR Perestrojkast, bracht onlangs een week door in Oekraïne. Deze vorm van wat uitgebreidere parachute journalistiek lijkt een prima optie om de situatie in een land of regio beter te kunnen duiden, als een vaste correspondent ontbreekt. DBR sprak met Hahn over zijn ervaringen en indrukken.
Zou je jouw reis naar Oekraïne inderdaad als een vorm van uitgebreide parachute journalistiek kunnen noemen?
“Dat was wel het idee. Mijn reis had wel een concrete reden, ik ging in de week dat premier Rutte en Minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra er ook waren. Het was eigenlijk niet de bedoeling dat ik een hele week zou blijven, maar dat kwam zo door logistieke problemen. Zo werd het bezoek van Rutte en Hoekstra aan president Zelensky bijvoorbeeld uitgesteld.”
Is het wel belangrijk dat je bij zo’n reis als deze, al een berg aan kennis over het land hebt?
Zekere bagage heb je wel nodig ja. Ik heb daar sinds 2011 op verschillende momenten gewerkt en gezeten. Je kunt dus zeggen dat ik daar al 14 jaar kom, ik ben op verschillende plekken geweest. Daardoor kan ik het goed duiden tijdens zo’n week als ik er ben.”
Heb je veel kunnen doen die week?
“Nou, laat ik maar meteen het romantische beeld wegnemen dat je continue op pad bent en het avontuur tegemoet gaat. Ik denk dat andere collega’s dit ook herkennen, maar je zit de helft van de tijd toch gewoon op je hotelkamer. Je moet live op de radio, de mail checken, en monteren. Plus andere persbureaus in de gaten houden. Want als een wereldleider op bezoek komt bij Zelensky, maakt het niet uit wie dat dan is, dan moet je ook op de hoogte zijn van de politieke situatie in het land van die wereldleider.”
Wat is dan de toegevoegde waarde van ter plaatse zijn?
“Door er te zijn krijg je toch wel mee wat er speelt en wat dat betekent. Zo kwam ik er achter dat Zelensky een president is die van nature Russisch spreekt. En zichzelf dan weer corrigeert als hij dat doet. Dat wist ik niet, maar dat komt omdat hij uit een regio in Oekraïne komt waar voornamelijk Russisch gesproken wordt. Dat is nu echt een dingetje in Oekraïne. Je ziet door de oplopende spanningen dat er in meerdere regio’s in Oekraïne een groeiend nationaal bewustzijn is, een nadruk op identiteit. Het Oekraïens zijn zeg maar. En taal speelt daarin een rol. Zo’n situatie kun je pas echt duiden als je er bent om het beter te kunnen begrijpen.”
Krijgen journalisten of correspondenten wel de kans om zoiets als wat jij net beschrijft uit te leggen en te duiden?
“Oekraïne is de afgelopen 10 jaar ongeveer, zo sinds het EK voetbal, de ramp met de MH17 en de annexatie van de Krim eigenlijk best veel in het nieuws geweest. Er is daardoor denk ik genoeg besef in de Nederlandse media over het belang van Oekraïne. Maar het gaat met golfbewegingen. De afgelopen jaren was er betrekkelijk weinig aandacht. Juist dan is het interessant om te zien hoe media en correspondenten het land nu duiden.
Want het lastige is: waar doe je verslag van? Ik heb nu tijdens mij reis namelijk ook gemerkt dat hoe langer je er bent, hoe genuanceerder het verhaal wordt. Maar redacties en media willen dan toch vooral verhalen over hoe Oekraïne zich klaar maakt voor het conflict. Terwijl, er zijn genoeg plekken in Oekraïne waar niks gebeurt. Of je ziet verschil in generaties. Ouderen die hun schouders ophalen tegenover jongeren die zich wel zorgen maken.”
Zou het helpen om dit soort parachute journalistiek vaker toe te passen?
“Het kan zeker interessant zijn, maar dan moet je wel echt kennis van een land of regio hebben en een goede band met het land hebben. En er al mensen kennen bijvoorbeeld. Dan is het een optie.” (LP)