Over het cliché van het correspondentenboek
Je hebt correspondentenboeken en correspondentenboeken. Over het cliché van de (reis)bundel en het echt goede verhaal aan het einde van de rit.
Hallo allemaal,
Moeten correspondenten een podcast maken, vroegen we ons begin dit jaar af. Het lijkt namelijk een beetje alsof iedere collega er momenteel op een of andere manier mee bezig is. Van Amerika tot aan Vaticaanstad.
“Ik denk dat er een overkill is aan podcasts, dus als je het doet: doe het goed”, raadde correspondent, en maker van De Val van Srebrenica, Marjolein Koster aanstaande audiomakers in het buitenland aan. Podcasts zijn een beetje de nieuwe boeken.
Sowieso meestal steengoed geschreven
Want wat wij als beroepsgroep wel al decennia gegarandeerd doen, is het ophoesten van zogeheten ‘correspondentenboeken’. De paperback die het einde markeert van een correspondentschap. De kroon op al ons werk. Een laatste toer door het zo geliefde/gehate land, of juist dat ene grote verhaal dat je nooit helemaal hebt kunnen vertellen. Maar nu wel.
Het zijn heerlijke boeken om te lezen. Je krijgt een kijkje in de keuken van een collega (hoe gaat die om met dezelfde uitdagingen etc); ze transporteren je naar verre (on)bekende plekken en gebeurtenissen; en meestal zijn ze ook gewoon steengoed geschreven.
Luyendijk, Kapuściński… en de bundelaars
Maar je hebt correspondentenboeken, en je hebt correspondentenboeken. In die eerste vind je de bundels van reisverhalen en reportages. Zoals Jan Tromps’ klassieker ‘In New York en domweg gelukkig’ (een soort snoepreis die ook nog eens de schaamteloze decadentie van een vervlogen tijd vastlegt waarin de opdrachtgever een soort Sinterklaas was).
In de tweede categorie vind je de Joris Luyendijks en de boeken die ziel en de geest van een tijd, plek en gebeurtenis vangen. Zoals de recent verschenen Alle problemen begonnen met Van Riebeeck van Niels Posthumus (die onderaan in deze nieuwsbrief besproken wordt), de werken van Ryszard Kapuściński, of boeken van journalisten die ‘s werelds grootste calamiteiten van dichtbij zagen zoals Gareth Jones en William Shirer. Gelukkig is deze categorie rijker en uiteenlopender dan de reisbundeltjes.
Geen typisch correspondentenboek
Voormalig Midden- en Oost-Europacorrespondent Jenne Jan Holtland rekt de definitie van dit type correspondentenboeken nog verder op. Hij sloot zijn tijd in standplaatsen Polen en Hongarije af met een boek over…. een Nederlander die vanuit Mozambique wapens smokkelde naar Zuid-Afrika. En Holtland gaat nog verder. Hij probeert in zijn boek uit te zoeken wat mensen drijft om zich met gevaar voor eigen leven in te zetten voor de goede zaak, die van iemand en ergens anders.
Geen typisch correspondentenboek dus. Ik heb het anders gedaan dan anderen, geeft Holtland in ons interview met hem toe. “Het mooiste aan het vak is wanneer je erin slaagt een verhaal te maken dat een lange houdbaarheid heeft. Dat je een verhaal schrijft dat over vijf jaar nog steeds zeggingskracht heeft. Je probeert het particuliere te ontstijgen. Dan laat je iets na”.
En dat nalaten is toch wel het doel van de meeste werken die geschreven worden aan het einde van een correspondentschap. Wat voor podcasts geldt, geldt dus ook (al veel langer) voor goede correspondentenboeken. “Als je het doet: doe het goed.”
Naast een interview met Holtland en een bespreking van het fantastische boek van Niels Posthumus, ook een belangrijke bijdrage over het altijd maar ‘ja’ moeten zeggen als freelance correspondent in het buitenland.
Veel leesplezier,
Hans & Laura.
PS: als je onze nieuwsbrief Standplaats Verweggistan leuk vindt, deel hem dan met je vrienden! En word abonnee, dan kunnen we meer content maken en laten maken door je favoriete correspondenten!
1. Een onvoorspelbaar correspondentenboek
Jenne Jan Holtland zwaaide in september af als correspondent Midden- en Oost-Europa. Hij sluit het, zoals zoveel correspondenten, af met een boek. Maar niet een over woonplaatsen Warschau of Budapest…
Nee, over een Nederlander die betrokken raakt bij de strijd tegen de apartheid in Zuid-Afrika.
We spraken Holtland over zijn boek en de clichés van het correspondentschap.
“In dat type boeken zit soms een zekere voorspelbaarheid. Ik weet dat uitgevers dat willen. ‘Kan je geen boek schrijven over Polen?’, is mij ook weleens gevraagd. Ik wil niemand afvallen, maar er liggen soms ook boeken in de winkel die bijna bundelingen zijn van reportages. Dat is zeker fantastisch voor een bepaald publiek, maar zelf geloof ik meer in verhalen met een kop en een staart.
Lees hier: 'In 'correspondentenboeken' zit soms een zekere voorspelbaarheid'
2. Posthumus legt vinger op de zere plek van wat het oude Nederland aanrichtte in Zuid-Afrika
Ook Niels Posthumus schreef een bijzonder boek aan het einde van zijn correspondentschap in Zuid-Afrika. In Alle problemen begonnen met Van Riebeeck vertelt hij inzichtelijk en vlot over de Nederlandse wortels van de problemen in het land waar hij negen jaar lang correspondent was.
“Telkens brengt Posthumus het verleden in verband met het nu en de locatie in het binnenland van Zuid-Afrika met een in Nederland. Dat had makkelijk kunnen leiden tot een zeeziekmakend zwenkboek, maar omdat de schrijver zichzelf als rode draad neemt, blijft de lezer uitstekend bij de les.”
Lees hier de recensie van onze eigen boekenredacteur Paula Breuning.
Binnenkort verschijnt op Standplaats Verweggistan ook een interview met Niels Posthumus. Houd de site, en je mailbox, in de gaten!
3. Extra! Extra! Deze verhalen mag je niet missen
Russia: The limits of freedom (BBC)
Sarah Rainsford werd in augustus Rusland uitgezet. De BBC-correspondent was opeens een ‘bedreiging voor de nationale veiligheid’. In deze podcast vertelt ze haar verhaal, het plotselinge vertrek en de toenemende druk op Russische en buitenlandse journalisten in een land waar feiten, fictie en propaganda steeds meer door elkaar gaan lopen.
Ten political journalists reflect on starting their careers during the Trump era and look ahead to what comes next (Columbia Journalism Review)
Als doorgewinterde correspondent was het Trump-tijdperk zwaar, vermoeiend en soms eng en intimiderend. Maar hoe is het om te beginnen met je carrière in een tijd waarin fake news en het opruien van burgers dagelijkse kost is? Deze tien jonge journalisten praten over hun ervaringen, en de lessen die ze geleerd hebben. ‘Trump was een attractie in het begin, maar na 6 januari is het duidelijk dat er consequenties zijn voor deze uitlatingen en dit gedrag.’
Ukrainian soldiers bear the invisible scars of war (Al Jazeera)
Toen Russische ‘groene mannetjes‘ zeven jaar geleden de Krim binnenvielen, was Oekraïne slecht voorbereid op een conflict, laat staan een langslepend zeven jaar durend guerrilla-achtig conflict. Dat laten de wonden, fysiek en mentaal, waarmee soldaten in het land rondlopen zien: PTSD en traumatisch hersenletsel.
I get abuse and threats online - why can't it be stopped? (BBC)
Desinformatie-expert Marianna Spring wordt dagelijks uitgescholden of lastig gevallen online. Ze is een journalist… en een vrouw. En vrouwen kunnen sowieso op veel online haat rekenen. Spring gaat op zoek naar haar abusers en probeert te achterhalen waarom ze doen, wat ze doen.
4. ABC van de buitenlandjournalistiek
Als freelance correspondent is ‘ja’ het magische antwoord op alle werk gerelateerde vragen. Hoewel het niet altijd makkelijk is - opent het wel deuren, schrijft voormalig Amerika-correspondent Anke Meijer.
Er zijn veel manieren om ‘ja’ te zeggen, en als freelance correspondent leer je ze allemaal intiem kennen. Want ‘nee’ zeggen, dat doe je niet snel. Zelfs al past de opdracht helemaal niet bij het werk dat je normaal doet of heb je dat wat ze van je vragen stiekem nog nooit gedaan. ‘Nee’ zeggen is een deur sluiten die je misschien op een later moment nog had willen gebruiken.
Lees na de klik: Waarom altijd ‘ja’ zeggen als freelance correspondent helemaal zo slecht niet is
De volgende Standplaats Verweggistan verschijnt op 4 november.
De Standplaats Verweggistan nieuwsbrief is een uitgave van De Buitenlandredactie en wordt geschreven door Hans Klis (HK) en Laura Postma (LP).
Volg ons op Twitter.
Vragen of commentaar? Reageer op deze post of mail ons op: redactie@debuitenlandredactie.nl
