Overal desinformatie, een primer
Met de Duitse verkiezingen komen ook tekenen van buitenlandse inmenging en desinformatie, een kleine primer hoe daar mee om te gaan.
De ‘Russen’ zijn weer bezig hoor. Geen verkiezing lijkt sinds 2016 (of eerder) meer veilig te zijn voor desinformatie-campagnes, heimlijke en opzichtige hacks.
Zo ook de aankomende Bondsdagverkiezingen van 26 september. Begin deze maand diende de Duitse overheid bij het Kremlin een officieel protest in tegen pogingen - van een aan Moskou gerelateerde hackersgroep - om de computers van beleidsmakers te hacken. Berlijn vreest dat gestolen wachtwoorden en documenten gebruikt kunnen worden bij het verspreiden van desinformatie en het beinvloeden van de publieke opinie.
Heel Europa wordt al zeker sinds 2016 ‘overspoeld’ met desinformatie, constateert burgerrechten NGO Avaaz. Het meest opzichtige kanaal waarmee desinformatie in de Duitse verkiezingscampagne wordt geinjecteerd is Russia Today DE. Een mediabedrijf dat door Duitse inlichtingendiensten gezien wordt als een directe bedreiging voor de democratie, schrijft Der Spiegel.
Maar niet alle invloed is zo opzichtig. En zo duidelijk Russisch.
In Duitsland zien we dat in de manier waarop lijstrekker Annalena Baerbock het moet ontgelden op sociale media. Ze wordt aangevallen met seksistische berichten. Zo circuleren er nepnaaktfoto’s van haar op kanalen als Telegram of WhatsApp en wordt ze in verband gebracht met George Soros, een dog whistle voor extreemrechts.
Volgens mensenrechtenorganisatie The Institute for Strategic Dialogue wordt de leider van de Groenen, in vergelijking met haar tegenstanders, tien keer vaker in verband gebracht met (oa antisemitische) complottheorieen. Ook wordt Baerbock tot wel vijftien keer vaker neergezet als ‘gevaar voor Duitsland’ dan Olaf Scholz (SPD) of Armin Laschet (CDU).
Desinformatie op sociale media zijn minder makkelijk te herleiden naar bronnen of zelfs te herkennen als desinformatie en nepnieuws.
Als journalisten en correspondenten zijn we continue bezig met het checken van feiten, onderzoeken van bronnen en het achterhalen van (verborgen) informatie. Misschien wanen we ons wel immuun voor desinformatie, zoals TEDx-spreker en programmeur Deb Lavoy waarschuwt.
Maar “wie een brein heeft, is weleens bedot” door desinformatie. Daarom blijft het belangrijk dat we ons bewust blijven van de aanwezigheid van invloedcampagnes en die desinformatie.
Een van Lavoy’s waarschuwingssignalen:
Lokt een nieuwsbericht gedeeld op Facebook of een meme in een Telegram-kanaal sterke emotionele reacties op? Let dan meteen goed op, dwsinformatie is bedoeld om sterke gevoelens aan te wakkeren en onzekerheden aan te spreken. Check daarom altijd of je te maken hebt met echt nieuws of met nepnieuws.
Uiteindelijk komt het herkennen van desinformatie neer op een klein aantal simpele stappen, voor nieuwsconsumenten en nieuwsmakers (via ABC News)
Bedenk bij ieder social media account, artikel of ander soort content: is dit origineel of gekopieerd?
Wie deelt dit, wie heeft dit gemaakt? En wanneer?
Welk accounts delen dit en wanneer zijn die accounts aangemaakt?
Op welke tijden deelt dit account content?
Wat is het doel van deze content delen?
Of kijk naar onderstaande poster van On The Media:
Met de bovenstaande vragen kan je eenvoudig nagaan of de verdachte informatie gedeeld wordt door echte social media-gebruikers of bots. Of de informatie echt, gemanipuleerd of desinformatie is.
Desinformatie gaat voorlopig niet meer weg. De Duitse Bondsdagverkiezingen zullen niet de laatste zijn waar buitenlandse actoren actief zullen zijn. Dus blijf waakzaam. Hopelijk helpt deze kleine primer daarbij.
Lees ook:
How to fight lies, tricks, and chaos online (The Verge)
A guide to anti-misinformation actions around the world (Poynter)
How to combat fake news and disinformation (Brookings Institute)
Here’s How You Can Fight Back Against Disinformation (Mother Jones)