'We moeten over grenzen heen kijken, juist nu'
Voormalig VS-correspondent Hans Klis over de Nederlandse verkiezingen en de toekomst.
Ik ben erg geschrokken van de uitslag van de verkiezingen van 22 november. Maar ik kan niet zeggen dat ik verrast was. De winst van de PVV maakt deel uit van een wereldwijde verschuiving naar uiterst en extreem rechts. We zien landen als Polen, Hongarije, Brazilië, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten illiberaler worden; stugger, onvriendelijker voor de ander.
Als correspondent in de VS maakte ik van dichtbij mee hoe een land de verkeerde afslag nam. Niet door de keuze voor een partij, maar voor het Trumpisme. Het was oude wijn in nieuwe zakken: islamofobie, xenofobie, misogynie, antisemitisme, racisme, een ‘sterke man’ (het zijn altijd mannen) en het recht van de sterkste.
Aan de overkant van de oceaan in Nederland, zag ik in die jaren eenzelfde scenario uitspelen. Partijen als de PVV en FVD die trumpistische tactieken toepasten en populairder werden - Fake News, alternatieve feiten creëren op alternatieve media etc. Ik zag hoe boeren (zogenaamde ‘echte Nederlanders’) snelwegen blokkeerden in de strijd tegen een ‘linkse elite’ (‘niet echte Nederlanders’) die tradities wilden veranderen.
Dit scenario bereikte een voorlopig eindpunt in de verkiezingsuitslag van november. Ik wilde hier aanvankelijk een stuk schrijven over de lessen die we uit het Trump-presidentschap moeten trekken, maar de ongeëvenaarde Michael Persson deed dat al als beste voor De Volkskrant: Lessen voor de democratie uit de VS: verdachtmaking schept ruimte voor een andere invulling van de werkelijkheid. (LEESTIP!)
Ik kan alleen maar toevoegen dat de winst van de PVV laat zien dat Nederland klaarblijkelijk nog meer in zichzelf gekeerd is, dan tien of twintig jaar geleden. En dat in een wereld waar het - meer dan ooit - belangrijk is dat we over grenzen heenkijken. Vanwege klimaatverandering en de daardoor toenemende hongersnoden, vluchtelingenstromen en conflicten; een oorlog aan de rand van Europa; gruwelijkheden in het Midden-Oosten; aanvallen op de democratie, stijgende ongelijkheid en armoede wereldwijd en grensoverschrijdende pandemieen (met dank aan een opwarmende wereld).
Die problemen gaan we niet alleen oplossen en niet zonder oog voor elkaar en de wereld. In die toekomst is geen plek voor xenofobie of ‘Nederland First’. (HK)