‘Het probleem is dat er voor sportevenementen altijd andere regels gelden’
De Buitenlandredactie sprak met drie correspondenten over hun ervaringen met grote sportevenementen in 'twijfelachtige' landen.
Zoals Hans Klis betoogt, zijn sport en politiek onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dus ook als je als correspondent helemaal niets met sport hebt, kan het toch gebeuren dat je er op één of andere manier mee te maken krijgt. Hoe je dan vervolgens verslag doet van een groot sportevenement zoals de Olympische Spelen of een WK of EK voetbal, hangt af van het land waar het evenement georganiseerd wordt en het type verhalen dat je er over én omheen kan maken.
Wij vroegen drie correspondenten naar hun ervaringen met het verslaan van een sportevenement. Daarnaast geven zij tips voor ‘echte’ sportjournalisten die in een land dat een twijfelachtige democratie heeft, of zich schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen, verslag gaan doen van de sport.
Wouter Zwart - deed in 2008 voor de NOS verslag van de Olympische Spelen in Beijing in China
“Voor mij was het heel boeiend om mij in 2008 als correspondent in China met de Olympische Spelen bezig te houden. Bij mij was de werkverdeling duidelijk: ik deed geen sport en kon me echt focussen op China. Ik ben volgens mij één keer in het Holland Heineken House geweest, dat was het wel. Maar ik heb wel zeker tien reportages kunnen maken over de aanloop naar de Spelen en alle zaken er omheen.”
“China had natuurlijk een twijfelachtige reputatie en internationaal, ook in Nederland, werd er geprotesteerd tegen het feit dat dit evenement in China werd georganiseerd. Het land was in die tijd nog een beetje naïef; men dacht toen nog door middel van de Olympische Spelen een betere kant van het land te kunnen laten zien aan westerse democratieën. Maar ik wilde vooral weten hoe er in het land zelf werd omgegaan met de Spelen. Hoe werd de bevolking hierop voorbereid? Hoe zou China omgaan met eventuele protesten tijdens podiumceremonies, of spandoeken op de tribunes?”
“Ik heb onder andere een reportage gemaakt op het platteland, ongeveer een uur buiten Beijing. Ik ging op bezoek bij een walnotenboer en ontdekte dat hij praktisch niets van de Olympische Spelen wist; hij keek alleen naar de staatstelevisie en daar werd gezegd dat het om een sportevenement ging waar vooral Chinese sporters gevierd werden, en dat iedereen vooral thuis naar de wedstrijden moest kijken.”
“Als je als sportjournalist naar China gaat, is het belangrijk dat je je laat informeren over de situatie daar. Ga op bezoek bij een correspondent, bij mensenrechtenorganisaties. Zo’n evenement is namelijk geen afspiegeling van de werkelijkheid en daar moet je je bewust van zijn. Denk maar aan de censuur. Maar het kan ook gebeuren dat je wordt benaderd door de geheime dienst om informatie te verschaffen. Besef je dus waar je bent.”
Fleur de Weerd - deed in 2012 voor onder andere Trouw verslag van het EK voetbal in Oekraïne
“Bij mij is het wel een apart verhaal, want eigenlijk was het EK voetbal in Oekraïne (en Polen) de reden om als correspondent die kant op te gaan. Ik had met Trouw afgesproken om een half jaar op ‘proef’ naar Oekraïne te gaan, en vanwege het EK kon dat dus.”
“Ik heb voornamelijk verhalen gemaakt over de randzaken rondom het EK. Maar dankzij dat EK kon ik wel uitleggen wat voor land Oekraïne was en wat daar speelde. Hoe reageerde de bevolking bijvoorbeeld op de sport, leefde het daar? Ik heb zo een serie reportages over het land kunnen maken, om het EK heen. Maar ik heb bijvoorbeeld ook een verhaal gemaakt over de Oranjecamping.”
“Via mijn verhalen kon ik de culturele verschillen én vooroordelen blootleggen. Oranjefans in Oekraïne verbaasden zich bijvoorbeeld over de situatie in het land en je hoorde vaak de ‘Oostblok’ stereotypes. Oekraïne werd toen toch nog wel als het kleine zusje van Rusland gezien.”
“Tegen sportjournalisten zou ik zeggen: hou het bij de sport, maar wees je bewust van de valkuilen. Corruptie heeft in ieder land een ander gezicht, daar moet je van op de hoogte zijn. ‘Onze’ journalistieke regels gaan in Oekraïne vaak niet op. Werk dus samen met lokale journalisten en fixers en probeer de nuance in die wereld van corruptie te vinden.”
Olaf Koens - deed onder andere in 2014 voor RTL Nieuws verslag van de Olympische Spelen in Sotsji in Rusland en onlangs van de Formule 1 in Abu Dhabi
“Ik vind het heel erg moeilijk om verslag te doen van grote sportevenementen, en ik heb er echt al wel een paar gedaan. Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik echt te weinig weet van sport om daar heel veel zinnigs over te zeggen. Ik ben de correspondent in het gastland, of in de regio, en daar ligt mijn expertise. Welke rondetijden Sven Kramer of Max Verstappen pakt zegt mij niet zo veel. Het probleem is dat er voor sportevenementen in dit soort landen altijd andere regels gelden. Je krijgt speciale visums, je hoeft niet door de reguliere procedures.”
“Ter illustratie: ik heb me deze keer voor Qatar weten aan te melden bij de FIFA, en ik hoefde niet eens in quarantaine. Als ik als ‘gewoon’ journalist was gegaan, had dat wel gemoeten. Dus ik denk dat iedereen, ook sportverslaggevers, zich bewust moeten zijn van de aparte behandeling die ze krijgen. Bovendien zie je dat de lokale autoriteiten voor het evenement zelf nog wel eens een oogje dichtknijpen.”
“Daar maak ik ook gebruik van. Bij de Formule 1 mochten we niets, RTL is geen rechtenhouder en dan sta je buitenspel. Maar met de Nederlandse fans op straat filmen, iets wat in de Verenigde Arabische Emiraten normaliter verboden is, dat kon ineens wel. Tenminste, dat hebben we gedaan zonder in de problemen te komen.”
“Ik denk dat sportjournalisten sport moeten blijven doen, en andere journalisten of correspondenten zoals ik zich moeten blijven bezighouden met de rest om het evenement heen. Idealiter zijn het samenwerkingen tussen de twee.”
(Laura Postma)