In Oekraïne is de jacht op journalisten geopend
Een interview met Kim Ghattas, de gevaren die journalisten in Oekraïne lopen en waarom, onze leestips en meer.
Hallo allemaal,
De Standplaats Verweggistan van deze week staat in het teken van het belang van onafhankelijke, goede én veilige journalistiek in conflict- en oorlogsgebieden.
Zo schrijft Hans Klis dat journalisten bewust een doelwit worden; dat gebeurde eerder al in Syrië en nu zien we het ook in Oekraïne gebeuren. Daarnaast geven we extra aandacht aan een indrukwekkend verhaal van twee AP-journalisten die de verschrikkingen in Marioepol wisten vast te leggen, met alle risico’s van dien.
Voor deze en vele andere verhalen die correspondenten maken wordt er intensief samengewerkt met lokale fixers en (freelance) journalisten. Zoals NRC al schrijft: zonder fixers zouden de meeste verhalen niet gemaakt kunnen worden.
Onafhankelijke journalistiek staat onder druk
De pijnlijke kant van dit verhaal is dat een aantal van deze fixers en journalisten ook gewoon voor ‘eigen’, landelijke media werkte. Maar zoals we weten staat de onafhankelijke journalistiek in Oekraïne, maar ook in Belarus en Rusland, enorm onder druk. En voor ons is het belangrijk dat wij zien wat er gebeurt in deze oorlog, maar dat is natuurlijk net zo belangrijk voor het publiek in bovengenoemde landen. Vooral omdat een groot deel van de mensen in Belarus en Rusland voornamelijk pro-Russische propaganda voorgeschoteld krijgt.
Daarom heeft De Buitenlandredactie zich als officiële partner aangesloten bij de campagne “Eastern European Independent Journalist Fund: A lifeline for journalists from Ukraine, Belarus, and Russia”
De campagne is geïnitieerd en opgezet door Transitions, een in Praag gevestigd platform dat de journalistiek in en de berichtgeving over Centraal- en Oost-Europa wil stimuleren en bevorderen.
Steun dit initiatief!
De boodschap is duidelijk: Oekraïne, Rusland en Belarus hebben onafhankelijke berichtgeving nodig, in de eigen taal, van betrouwbare en ervaren journalisten. Omdat de meesten van hen hun werk niet (meer) normaal kunnen doen, wil deze campagne via Kickstarter voldoende geld ophalen om deze journalisten te betalen voor hun werk. In eerste instantie is deze steun dus voor journalistiek voor het ‘thuispubliek’ bedoeld. Maar uiteindelijk is het ook de bedoeling dat hun verhalen middels vertalingen naar het Engels, de grens overgaan.
Deze verhalen zullen wij bij De Buitenlandredactie op den duur dan ook zeker publiceren. Voor nu willen we vooral aandacht vragen voor deze belangrijke campagne. En iedereen oproepen om de boodschap te verspreiden om zo veel mogelijk geld op te halen voor onmisbare journalistiek.
Tot over twee weken weer,
Hans & Laura
PS: als je onze nieuwsbrief Standplaats Verweggistan leuk vindt, deel hem dan met je vrienden! En word abonnee, dan kunnen we meer content maken door de beste correspondenten.
1. In Oekraïne is de jacht geopend op journalisten
Rusland gebruikt in de oorlog in Oekraïne dezelfde tactieken die het leerde in Syrië, kopte The Guardian deze week. Dat betekent: het platbombarderen van steden en dorpen, het bewust aanvallen van schuilende burgers (in scholen en theatergebouwen) en het beschieten van vluchtroutes en humanitaire corridors.
En niet te vergeten - als het Syrische voorbeeld gevolgd wordt - ook het vermoorden van journalisten bij. Tot nu toe staat de teller van Reporters Without Borders in Oekraïne op vijf doden en negen gewonden.
Het meest recente slachtoffer is Oksana Baulina. Zij kwam in Kyiv om het leven toen de plek van een mortieraanslag opnieuw onder vuur kwam. Zo’n zogeheten ‘double tap’ is een oude truc om toegestroomde burgers en hulpverleners na de eerste aanval te doden. Een misselijke tactiek die ook in de Syrische trukendoos te vinden is.
Dat ook journalisten omkomen in dit conflict ‘is de bedoeling’, schrijft Hans Klis in een analyse naar aanleiding van de eerste dodelijke slachtoffers die vielen in het conflict. Het is een beproefde methode van informatieoorlog die we sinds de Balkan-oorlogen gebruikt zien worden: ‘want complottheorieën en desinformatie vullen de gaten op die dode journalisten achterlaten’.
Als er geen journalisten meer zijn om de verschrikkingen van oorlog en de oorlogsmisdaden vast te leggen, wie kan dan nog met zekerheid zeggen dat die überhaupt hebben plaatsgevonden?
Lees het artikel van Hans Klis hieronder:
2. Twintig dagen in Marioepol
Twee namen die op het nippertje konden voorkomen dat zij op het lijstje dode en gewonde journalisten in Oekraïne belandden, zijn videojournalist Mstyslav Chernov en fotograaf Evgeniy Maloletka.
Hun beelden vanuit Marioepol gingen eerder deze maand de wereld over. Zij waren erbij toen Russische troepen een kraamkliniek onder vuur namen. Doordat deze twee journalisten de verwoesting en de gewonde zwangere vrouwen van dichtbij konden vastleggen, weet de buitenwereld nu wat voor verschrikkingen er plaatsvinden in Oekraïne. Zoals het bombarderen van hoogzwangere moeders en hun ongeboren baby’s.
Het zorgde er ook voor dat Chernov en Maloletka doelwitten werden voor Russische troepen. Bij hun opdrachtgever Associated Press deden zij hun hachelijke verhaal over hun ontsnapping uit het belegerde Marioepol.
Omdat het zo’n belangrijk verhaal is, wilden we het in onze nieuwsbrief goed uitlichten. Want zoals Chili-correspondent Boris van der Spek hieronder terecht benadrukt, laten Chernov en Maloletka zien hoe belangrijk het is om mensen ter plekke te hebben. En hoe belangrijk het is om die vervolgens te beschermen en helpen in moeilijke situaties.
3. 'Ook in het Midden-Oosten vechten mensen voor hun rechten'
Bij ons stond een interview met voormalig BBC-correspondent Kim Ghattas hoog op het lijstje na het uitkomen van haar geweldige boek ‘Black Wave: Saudi Arabia, Iran and the Rivalry That Unravelled the Middle East'. Hierin duidt zij de situatie in het huidige Midden-Oosten aan de hand van het sleuteljaar 1979 en de veertig jaar geschiedenis die volgen.
Met zelf twintig jaar ervaring in onder andere Irak, Syrië, Afghanistan en de VS (als onderdeel van het perskorps van het ministerie van Buitenlandse Zaken) heeft Ghattas een uniek perspectief op de ontwikkelingen in Oekraïne en de rest van de wereld.
Hans Klis interviewde Ghattas eerder deze maand over hoe de oorlog in Oekraïne ervaren wordt in haar thuisland Libanon, hoe de Arabische Lente Vladimir Poetin een wijze les leerde en de wereldwijde worsteling van democratie tegen autocratie.
Lees het artikel hieronder of beluister het interview hier:
4. Wat betekent de oorlog in Oekraïne voor onze wereldeconomie?
Hoewel na een maand de oorlog in Oekraïne nog altijd het grootste verhaal is, beginnen de wereldwijde effecten van die oorlog ook steeds belangrijker te worden. Het conflict, de sancties tegen Belarus en Rusland leggen de zaadjes voor nieuwe crises: graantekorten, nieuwe problemen met de supplychain, het lamleggen van de al getroebleerde scheepsvaart, gas-en olietekorten, gebreken aan grondstoffen en producten voor essentiële industrieën zoals computerchips en auto-onderdelen.
In onze podcast Wereldmachten praten Hans Klis en Tim Wagemakers deze week over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de wereldeconomie.
5. Extra! Extra! Deze verhalen mag je niet missen
Death of a photojournalist dedicated to dignity, care and empathy (The Irish Times)
Correspondenten kunnen door kogels en bommen omkomen, of zoiets banaals als een auto-ongeluk. Het overkwam Sumy Sadurni in Oeganda. In dit artikel van The Irish Times herdenkt Afrika Sally Hayden haar vriendin en collega. Sadurni’s werk sierde de voorpagina’s van The New York Times en The Financial Times. De fotografe was echter een van de vele anonieme freelancers die wereldwijd onder hoge druk presteren, voor weinig geld maar met een ongekende passie hun werk doen. Dit ‘in memoriam’ geeft een menselijk en liefdevol gezicht aan Sadurni, die gemist gaat worden in Afrika.
In het kort:
Ukraine’s Information Warriors (Journal of Democracy)
‘Minute-to-Minute Triage’: Weighing News Against Safety in Russia (The New York Times)
De Chinese tv-kijker hoort hoe Oekraïense troepen Marioepol aanvallen (de Volkskrant)
Zonder fixers zouden talloze reportages niet verschijnen in kranten - maar de fixer loopt gevaar (NRC)
Waarom schrijven media wel Kyiv maar geen Palestina? (OneWorld)
Jeroen Akkermans: ‘Een journalist mag nooit cynisch worden’ (Villamedia)
De volgende Standplaats Verweggistan verschijnt op 7 april.
De Standplaats Verweggistan nieuwsbrief is een uitgave van De Buitenlandredactie en wordt geschreven door Hans Klis (HK) en Laura Postma (LP).
Volg ons op Twitter.
Vragen of commentaar? Reageer op deze post of mail ons op: redactie@debuitenlandredactie.nl
