'Je hebt een correspondent nodig die pusht voor een eigen fotograaf'
Fotograaf René Clement staat in het buitenland niet voor maar achter de camera. Ingrid Woudwijk sprak met hem over zijn werk vanuit Egypte.
Voordat fotograaf René Clement in 2018 naar Cairo verhuisde, was New York twintig jaar lang zijn standplaats. Het was voor hem even wennen qua werken. Clement veranderde van fulltime naar parttime fotograaf:
“Elke scheet die in New York gelaten wordt, is nieuws. Daar had ik continu opdrachten. In Egypte is dat niet het geval. Plus, het is moeilijk werken hier in Egypte. De andere helft van de tijd doe ik fine-art.”
Kan je goed je werk doen in Cairo? In Egypte wordt het journalisten niet bepaald makkelijk gemaakt..
“Je moet niet bang zijn. Het grote voordeel is dat ik niet Egyptisch ben. Een jaar geleden was er een ontruiming van de laatste woonboten in Cairo, op de Nijl. De eerste dag dat ik daarheen ging, kwam ik een Egyptische fotograaf tegen. Die vroeg mij: ‘Zullen we samenwerken?’ Ik zei prima, dus we gingen daar samen verder. We zagen dat een van die boten werd weggesleept, dus we renden daarheen en probeerden dichterbij het water te komen.
“We werden meteen gestopt door politie in burger. Ik zei tegen zo’n gast: ‘Who are you?’, draaide me om en liep weg. Ze lieten mij gaan, maar die andere fotograaf werd gearresteerd. Een van mijn overlevingstechnieken is dat ik buitenlander ben en ik laat nooit het initiatief aan de politie over.”
Zijn er genoeg opdrachtgevers voor een fotograaf in Egypte?
“Ik werk veel samen met Joost Scheffers. Je hebt ook wel een correspondent nodig die een beetje pusht om een eigen fotograaf mee te nemen. Want zo werkt het ook wel, als de journalist niet zegt: ‘We hebben beeld nodig en ik ken een fotograaf hier’, dan komt er vaak weinig initiatief van de redactie. Meestal wordt er dan archiefbeeld gebruikt.”
Van journalisten of correspondenten wordt vaak verwacht dat ze zelf foto’s maken. Wat vind jij van die ontwikkeling?
“Ik vind het jammer dat de meerwaarde van de fotograaf niet altijd ingezien wordt. Als je als team werkt, dan heb je een meer volledig beeld van wat er aan de hand is. De fotograaf ziet andere dingen dan een journalist, zo vul je elkaar aan.
“Iedereen kan een foto maken met een iPhone. Ik heb net een nieuwe iPhone 15 gekocht en ik kan mijn camera bijna thuislaten nu. Maar om een emotioneel beeld te maken, daar heb je ervaring voor nodig. Daar heb ik zelf ook lang over gedaan, om dicht op de huid bij iemand te durven komen.
“Maar nu ben ik zo met fotografie bezig en altijd op zoek naar emotie, dat dat geen belemmering meer is. Om echt een inhoudelijk emotioneel beeld te maken, daar heb je ervaring voor nodig. Daar heb je een fotograaf voor nodig.”
Hoe ben je eigenlijk als fotojournalist begonnen?
“Ik ben in Nederland als fotojournalist begonnen. In 1998 kreeg ik de kans om naar New York te gaan, om drie maanden lang een workshop te gaan volgen aan het International Center for Photography. Daarna kreeg ik een stageplek en een baan bij een fotoagentschap.
“Ik begon daar als editor. Ik vond het best frustrerend om niet mijn eigen werk te editen, maar het werk van iemand anders. Ondertussen kreeg ik steeds meer opdrachten vanuit Nederland, dus na zeven maanden kon ik daar stoppen en als freelance fotograaf overleven.
“Aan het begin had ik zoveel werk dat ik soms alleen maar thuis kwam om mijn was te doen, de eerste zeven jaar ongeveer. Maar de journalistiek begon langzaam te veranderen. Fotografie werd steeds minder financieel gewaardeerd. In het begin woonde ik in Manhattan, daarna ben ik naar Brooklyn verhuisd en vanuit daar naar Egypte.
Wat is het grootste verschil tussen een schrijvende journalist en een fotojournalist in het buitenland denk je?
“Er worden gewoon vaker stukken van schrijvers geplaatst en er wordt altijd vanuit de schrijvende journalistiek gedacht. Of je moet een katern hebben zoals ‘Uitgelicht’ in de Volkskrant waar de journalist ondersteunend is aan de fotografie. Dat vind ik een hele fijne pagina.
“Als fotograaf moet je dichtbij zijn, je loopt meer risico en je moet vaker vechten voor je beeld dan journalist. Je moet niet stilstaan, je kan nooit achteroverleunen, het komt niet vanzelf. Ik ben ook gewoon altijd met fotografie bezig en heb altijd ideeën. Je moet positief blijven en een dikke huid hebben.”
Ingrid Woudwijk (X) is Turkije-correspondent voor oa Trouw en het Nederlands Dagblad.
