'Jullie horen hier niet' - de positie van de vrouwelijke correspondent
Hallo allemaal,
De Buitenlandredactie signaleert dat terwijl de media- en nieuwsredacties in Nederland langzaam aan diverser worden, er op het gebied van het correspondentschap nog heel wat bergen te verzetten zijn. Correspondenten zijn nog steeds veelal man.
Niet dat vrouwen niet zichtbaar zijn. Kijk naar het uitstekende werk van Ana van Es als Midden-Oosten correspondent. De Britse Anna Holligan in Nederland. Of dat van Leen Vervaeke, Anouk Eigenraam, Cindy Huijgen, Eefje Rammeloo en Garrie van Pinxteren in China.
Toch is het werk van een vrouwelijke journalist anders dan dat van mannen. Zo krijgen ze veel meer te maken met haat en bedreigingen en sexuele intimidatie. Volgens recent onderzoek onder vrouwelijke journalisten van Reporters Without Borders (RSF) ervaart 85 procent seksuele intimidatie tijdens het werk.
Ingebakken seksisme
Daarnaast ervaren vrouwen andere beperkingen in hun werk. Van hun eigen collega’s en vanuit de redacties waar ze voor werken. Vrouwelijke journalisten hebben allang laten zien dat ze niet onder doen voor hun mannelijke collega’s - of zelfs veel beter zijn. We noemen even legendarische correspondenten Martha Gellhorn of een Marie Colvin (die RTL’s Saskia Houttuin in onze ABC-rubriek bespreekt). Toch worden vrouwen vaak ongeschikt geacht voor ‘gevaarlijke landen’ of ‘moeilijke klussen’. Uit het RSF rapport:
The reports by the American journalists Jane Cazneau on the 1846 Mexican-American War, Nelly Bly on the trenches in 1914 and Martha Gelhorn on the Spanish Civil War and the D-Day landings paved the way for female war correspondents–and these days there are growing numbers of female reporters covering conflicts. Yet “the field” is too often considered to be a male province where women journalists are not safe. This is often used as an excuse for not assigning them to conflict zones, as demonstrated in the responses to our questionnaire. Asked about the kinds of discrimination to which women journalists are subjected in their countries, 45 percent of respondents cited a refusal to send female colleagues to areas considered “dangerous”.
Vrouwen zijn nu eenmaal ook wat ‘moeilijker’. Ze krijgen vaak kinderen - ‘lastig!’ en zijn dus minder makkelijk inzetbaar, lijkt de gedachte bij redacties. We spreken daarover deze week met NOS-correspondent Judith van de Hulsbeek, in een eerste verkenning van de positie van vrouwen in de buitenlandjournalistiek.
Er wordt te snel gedacht dat de vrouwelijke correspondent met kinderen ook vanzelfsprekend opdraait voor de opvang van een kind. Of dat het ouderschap een belemmering is van goede verslaggeving of invulling van de rol van correspondent.
Dit maakt onderdeel van een vastgeroest patroon van seksisme. De journalistiek is een mannenwereld. Zelfs lezers bestempelen nieuwsberichten van vrouwen als minder betrouwbaar dan dat van mannen, blijkt uit recent onderzoek.
Wij willen in deze editie van Standplaats Verweggistan de vraag opwerpen waarom nog steeds zo veel (zichtbare) correspondenten man zijn? Hoe en waarom vrouwelijke correspondenten anders behandeld worden? En we willen zo de eerste stap nemen naar het oplossen van dit probleem.
Dus reageer vooral in de comments!
1. Vrouwen en het correspondentschap
Met De Buitenlandredactie willen we de discussie over de positie van de vrouw in het correspondentschap openen. Dat doen we met een interview met Judith van de Hulsbeek, NOS-correspondent in Duitsland. (Lees het artikel hier)
Van de Hulsbeek vertelt hoe zij een correspondentschap bij een potentiele werkgever misliep omdat ze een relatie had, en hoe kinderen en het ouderschap hete hangijzers zijn binnen het beroep.
“De optie van flexibele kinderopvang bieden is één ding, maar het begint natuurlijk al bij de verwachtingen die er liggen bij de redactie in Nederland.”
2. ‘Jij hoort hier niet’
Elizabeth Becker wilde als student haar masteronderzoek doen naar de Bengaalse Onafhankelijkheidsoorlog. Er stond maar een ding in haar weg. Een man. Toen Becker weigerde met haar toekomstige scriptiebegeleider naar bed te gaan, blokkeerde hij haar onderzoek.
Het was 1973.
Maar Becker wilde een man niet haar toekomst laten bepalen. Dus nam ze het geld van haar beurs en boekte een enkeltje Cambodia. Daar ontmoette ze de vrouwen die de Vietnam-oorlog versloegen: Kate Webb, Catherine Leroy en Frances Fitzgerald. Vrouwen die haar inspireerden in haar eigen werk als Pulitzer Prize winnende correspondent in Cambodia, Zuid-Afrika en Rwanda.
Tot de Vietnam-oorlog was er een Amerikaans verbod op vrouwelijke journalisten aan het front, al zijn vrouwen niet weg te denken in de grote oorlogen van de twintigste eeuw. Denk aan iconen als Gerda Taro, Martha Gellhorn, Claire Hollingworth en Lee Miller.
Deze vrouwen zijn bekend. Ten onrechte zien en lezen we te weinig over het pionerende werk van Webb, Leroy en Fiztgerald. Daar wilde Becker verandering in brengen. Ze schreef daarom het boek: ‘You don’t belong here’
Luister hieronder naar het uitgebreide interview met Becker over haar werk en boek, bij podcast On The Media.
3. ABC van de buitenlandjournalistiek
In onze 26-delige rubriek over het correspondentenbestaan aandacht voor…
B van Bearing Witness
Deze week een bijdrage van Saskia Houttuin. Zij is correspondent voor RTL Nieuws en Bureau Buitenland op het Afrikaanse continent.
Op 4 november 2020 startte het Ethiopische federale leger een militair offensief in het noorden van Ethiopië, in de deelstaat Tigray. In een maand tijd vluchtten ruim 40.000 mensen de grens over naar buurland Soedan. Honderden, mogelijk duizenden mensen kwamen om het leven.
De aard en het verloop van het conflict riepen veel vragen op: wat bezielde premier Abiy Ahmed, die nog geen jaar eerder de Nobelprijs voor de Vrede won, om een oorlog in eigen land te beginnen? En wat gebeurde er precies in Tigray? Het telefoon- en internetverkeer lag voor de start van het offensief al plat. Journalisten en hulpverleners werd toegang tot het gebied ontzegd.
De enige manier om een beeld te krijgen van de situatie op de grond, was door met vluchtelingen uit Tigray te praten in het oosten van Soedan. In november reisde ik naar het Soedanese grensgebied met Ethiopië. Door hun verhalen op te tekenen kon ik Nederland een beeld geven van de bittere strijd die verderop over de grens werd gevoerd. Dit was – zeker op dat moment – erg belangrijk, omdat volstrekt onduidelijk was wat zich in in Tigray afspeelde.
Toevallig las ik gedurende deze reportagereis het boek In Extremis, de biografie over Marie Colvin. Ik was niet zo bekend met haar werk – zij overleed in Syrië in 2012, toen ik net pas een beetje was begonnen in de buitenlandjournalistiek.
Dankzij auteur Lindsey Hilsum, die het leven van Colvin in de biografie prachtig optekent, ging haar wereld voor me open. Colvin wijdde haar hele volwassen leven aan de journalistiek – ze trotseerde besneeuwde bergen in de Kaukasus, trok met Tamil Tigers door Sri Lanka en deed ontelbaar vaak verslag van conflicten in het Midden-Oosten.
Ze betaalde er een hoge prijs voor: meerdere keren raakte ze gewond en ze kampte met psychische problemen. Wat dreef een journalist als Colvin om toch door te blijven gaan?
Hilsum benadrukt in het boek Colvin’s belangrijkste drijfveer: Bearing Witness – getuigenis afleggen van wat er in de wereld gebeurt. Vergeten conflicten en moeilijk toegankelijke gebieden waren Colvin’s stokpaardjes. Als zij, en andere journalisten er niet zijn om verslag van te doen, hoe moest de wereld dan weten wat er speelde?
Sinds haar dood is er veel veranderd: smartphones en sociale media maken burgerjournalistiek toegankelijker dan ooit. In navolging van Bellingcat is open source-journalistiek in opkomst, ook bij traditionele nieuwsorganisaties.
En toch, besefte ik op mijn hotelkamer in Soedan, blijft de journalist en buitenlandcorrespondent van onschatbare waarde. Niet alleen omdat wij de vertaalslag kunnen maken naar onze eigen lezers, kijkers of luisteraars. Maar ook omdat naar plekken afreizen en met eigen ogen zien wat er gebeurt, soms nog altijd de enige manier is om een verhaal te vertellen.
Neem Tigray bijvoorbeeld, waar elektriciteit en telefoonverkeer vorig jaar november helemaal platlag. Er zijn en waren nog altijd nauwelijks beelden te vinden van wat er zich die weken in het gebied heeft voltrokken. De eerste verhalen bereikten het internationale publiek pas toen drommen mensen naar Soedan vluchtten, waar ze hun getuigenissen konden afleggen tegenover journalisten.
Opeens zag ik mijn bijdrages voor de krant en tv in een ander daglicht: ik had niet alleen mijn werk gedaan, maar was ook, in de geest van Marie Colvin, getuige geweest van mijn eigen ervaring in bearing witness.
De Standplaats Verweggistan nieuwsbrief is een uitgave van De Buitenlandredactie en wordt geschreven door Hans Klis (HK) en Laura Postma (LP).
Volg ons op Twitter.
Vragen of commentaar? Reageer op deze post of mail ons op: redactie@debuitenlandredactie.nl
