Tussen grondige voorbereiding en kapot-researchen
Journalist Daphne Damiaans over het nut en het gevaar van teveel voorbereiding bij het maken van reisverhalen.
Ik ben obsessief. In het dagelijks leven weet ik dat aardig te verbloemen, maar zodra ik een reis ga plannen komt mijn ware aard naar boven. Al-les wil ik gelezen hebben over een bestemming. Ik wil weten welke heersers er aan de macht waren, welke (semi-)onontdekte plekken ik niet mag missen, waar ze de beste koffie schenken, hoe de locals in het leven staan en vanuit welke accommodatie je het allermooiste uitzicht hebt.
Grondige research, zou je het kunnen noemen. Maar ik vermoed dat er oorden zijn die ik langer geresearcht heb, dan dat ik er daadwerkelijk verbleef. Helemaal zorgwekkend werd het in de twee jaar dat ik in Berlijn woonde. Ik volgde zoveel blogs en social accounts dat mijn to-do list voor de stad zelfs tijdens dit fulltime verblijf niet afgewerkt kon worden.
De vraag is: loont het de moeite? Kom je daadwerkelijk op leukere, betere, interessantere plekken als je vooraf research doet?
Twee stappen verder kijken
In sommige gevallen wel, durf ik te stellen. Zeker als je professioneel verslag doet van reizen, loont het om net één of twee stappen verder te kijken dan de gemiddelde toerist.
Zo spotte ik walvissen vanuit een klein vissersbootje in een (relatief) onontdekte regio van Colombia, dronk ik in Marrakesh thee met munt-absint-en duizend andere kruiden in een zaakje dat vanaf de straat letterlijk onvindbaar was en vond ik in Berlijn sporen van het socialisme waar ik anders duizend keer onbewust langs gefietst zou zijn.
Gratis brood en spontaan goeroebezoek
En toch verzamelde ik de mooiste verhalen misschien wel op de plekken die ik niét vooraf kapot had gelezen. Zo liep ik in Jordanië nietsvermoedend het dorp in naast een vrij toeristisch kasteel. Dat bleken al die andere kasteelbezoekers niet te doen.
De dorpsbewoners waren zo verheugd met ons bezoek dat we eerst een gratis brood kregen (warm uit oven, let wel) en vervolgens ook nog gratis beleg voor dit brood én een tas eten en drinken voor onderweg. Ander voorbeeld: in India zat ik ineens op de bank bij een goeroe, gewoon omdat ik een praatje aanknoopte met de tuktukbestuurder en interesse toonde in zijn leven.
Nooit meer hetzelfde
Hierin schuilt natuurlijk een paradox: zodra je als reisschrijver dit soort onverwachte ervaringen deelt, kunnen ze op de to-do list belanden van je lezer. Dat is ook de bedoeling, want anders zou je het niet delen. Maar kan de ervaring van de lezers nog net zo spontaan en bijzonder zijn als die van mij? Zij hebben verwachtingen waar ik ze nog niet had. En zeker als het woord zich verspreidt, kan een onontdekte parel uitgroeien tot een hotspot. Ik ben bang dat de inwoners van Kerak dan geen gratis brood meer uitdelen.
Laten we daarom allemaal – professioneel reiziger of vrolijke toerist – af en toe de verkeerde afslag nemen. Of stoppen bij dat eethuis omdat we simpelweg honger hebben, niet omdat we er zoveel goeds over hebben gelezen. Dat geldt ook voor jou, Daphne. Dan word je nog eens verrast.
Daphne Damiaans is schrijver en reisjournalist. Ze werkt onder andere voor Expeditie Aardbol.
